Piyano Pedalları ve Kullanımı
Piyano çalmaya yeni mi başladınız? Henüz tuşlara ve notalara alışmaya çalışırken, piyano pedalları kafa karışıklığına mı yol açtı? Birlikte piyano tarihine hafif bir dokunuş yapıp, pedalların ilk ortaya çıkışından kullanım amacına kadar birlikte bir yolculuğa çıkalım!
Piyano, 1700’lü yılların başlarında İtalyan Cristofori tarafından icat edildiğinden bu güne değin, her geçen zaman daha fazla rağbet görüp pozitif yönde değişime uğramış, ses kapasitesi ve yetenekleri artmıştır. İşte tam da bununla bağlantılı olarak piyano pedallarının gelişimi piyanoya işlevsel bir yetenek kazandırmıştır.
Piyano Pedallarının İşlevi Nedir?
Piyano pedallarının asıl işlevine değinecek olursak, pedallar çıkan sesin sönmesine engel olmakla birlikte sesin tınlama süresini uzatmaktadırlar. Diğer bir deyişle, sese bir devamlılık ve anlam katarlar. Örneğin, piyanoda çalmış olduğunuz her farklı parçayı, pedal kullandığınız takdirde daha da zenginleştirebilir, o parçaya farklı tınılar ekleyebilirsiniz. Bunun anlamı şudur; pedal kullanımı piyanoda çaldığınız eserleri renklendirmektedir! İşte tam da bu nedenden dolayıdır ki tarihte bir çok ünlü piyanist piyano pedallarına “piyanonun ruhu” demiştir.
Bu bağlamda, zamanın bir çok ünlü müzikologları, kuramcıları ve bestecileri pedalın çok tutumlu kullanımına taraftardılar. Pedal kullanımında aşırıya kaçılması durumunun teknik yetersizlikleri örtme amacı taşıdığını savunulur. Buradan anlaşılabileceği gibi, pedal kullanımı uzmanlık ve titizlik ister.
Piyanoda İşlevsel Kaç Pedal Vardır?
Güncel olarak piyanolarda kaç pedal var dersek işlevsel 3 farklı pedal vardır diyebiliriz. Bunlar : Sağ pedal, sol pedal (“una corda” pedal) ve orta pedaldır (“sostenuto” pedal). Genellikle konsol tipi piyanolarda orta pedal bulunmaz; ancak bunun yerine sabit bir susturucu ya da egzersiz amacı gören bir pedal bulunur.
Piyanoda Sağ Pedalın Görevi
Piyanoda sağ pedal, adından da anlaşılabileceği gibi piyano pedallarının en sağında bulunur. Sağ pedalın fonksiyonu bir nevi piyano tellerinin titreşimini engelleyen susturucu etkisine dayanır. Pedala basıldığı anda keçeler tellere baskı yapar ve piyanodan çıkan ses güçlendirilmiş olunur. Notada sağ pedal kullanımını gerektiren yerlerde P *, Ped * işaretlerine yer verilmektedir.
Sağ pedalın piyanoda kullanılması 3 farklı şekilde olmaktadır. Kısaca özetleyecek olursak:
- Sesten önce pedalın kullanılması ile, parçanın suslarla ayrılan bölümlerinin başında devam etmeden önce yumuşak bir geçiş etkisi meydana gelir. Yani ilk çıkacak seste yumuşak bir etki yapar.
- Sağ pedala nota ile aynı anda basılması durumuna “ritmik pedal” adı da verilmektedir. Asıl amaç parçada ritimleri belirginleştirip bazı akor ya da notaları vurgulamaktır. Genellikle marş veya dans müziği tarzı müziklerde belirli aksanlı notaların tonu arttırılabilir ve parça zenginleştirilebilir.
- Pedala notadan hemen sonra basılması durumuna ise terminolojide “legato” ya da “senkop” pedal denmektedir. Bu pedalı kullanmak genellikle iyi bir müzik bilgisi ve hassasiyet gerektirmektedir. Senkop pedalın kullanım tekniği armoni değiştikçe kaldırılıp akabinde tekrar basılmasına dayanır. Böylece pedal kullanımı ile akorlar arasında bir bağlantı kurulabilir.
Piyanoda Sol Pedalın Görevi
Bilindiği üzere piyanoda her bir nota için çekiçler 3 ayrı tele vurarak bir ses elde eder. Sol pedal kullanıldığında ise bu çekiçler 2 yada bazı piyano türlerinde sadece 1 tele vurarak sonuçta çıkan sesin yumuşamasına neden olur. Bu nedenden dolayı sol pedal İtalyanca’da tek tel anlamını taşıyan “una corda” şeklinde anılır. Notada ise bu “una corda” kelimelerinin baş harfleri olan U.C. harferini gördüğümüzde sol pedala basılması gerektiği anlaşılmaktadır. Pedaldan ayağın kaldırılması gereken durumlarda yine İtalyanca’da 3 tel anlamına gelen “tre corde”nin kısaltması olan T.C. harflerine yer verilir. Sol pedal sağ pedal ile birlikte de kullanılabilinir ve en çok cümlenin başında basıldığında en iyi sonuç elde edilmektedir.
Piyanoda Orta Pedal
Piyanoda orta pedal, sağ ve sol pedaldan farklı olarak pedal grubunun ortasında konumlanır. Kullanım amacı ise parçada uzatılması gereken sesleri tutmaktır. Bu yüzdendir ki orta pedal ile başlangıçtaki sesler uzatıldığında, ince ses alanındaki notalar rahat bir biçimde çalınma imkanını bulur. Bu yönü ile orta pedal piyanoda önemli bir işlev görmektedir.
Unutulmamalıdır ki piyano çalarken hangi pedalı kullanırsanız kullanın amaç doğru yerde ve doğru teknikle kullanmak olmalıdır. Bu şekilde kullanıldığında çalınan eser zenginleşir ve renklenir. Aksi durumlarda pedal kullanımı asla piyano çalınırken yapılan hatalar gizlenmek için kullanılmamaldır. Bu yönüyle, pedal kullanımı ile ilgili öğrenme ve öğretme süreçleri, tümüyle piyano öğrenme sürecinin en kritik aşamalarından biri de sayılabilir.
Şimdi gelin öğretici videomuzu birlikte izleyelim:
Piyano Pedalları Ne İşe Yarar?
Piyano pedalları, piyano hakkındaki tüm teknik bilgiler ve piyano eğitimi hakkında en güncel bilgileri hemen ücretsiz alın!